Community building: een gewoon, eigen leven in de buurt

Drink eens een kopje koffie met die buurman die je steeds voorbij ziet lopen. Of vraag die vrouw van verderop of ze zin heeft om samen met jou een film te kijken. Het leven draait om verbindingen maken, samenleven. Jerrel woont in Buiksloterham in Amsterdam-Noord en is een actieve buur. De diversiteit aan bewoners is groot in de drie woontorens. Iedereen heeft zijn beperkingen, maar vooral ook talenten. Zo heeft Jerrel met zijn buurman Alex een dartclubje opgericht. 'Via hem ben ik in contact gekomen met de community builders van Philadelphia', vertelt hij. 'Zij hielpen mij weer om in contact te komen met de andere bewoners en om mijn eigen talenten te benutten.’

De gemeenschapszin is groot, gebaseerd op wederkerigheid. ‘Elkaar gedag zeggen is soms al genoeg’, zegt Jerrel. ‘Het gaat om de behoefte. Voordat ik hier woonde waren er momenten dat ik hulp nodig had en dat die er niet was. Dus ik kan me nu goed indenken hoe het voor iemand is. Straks ga ik bij mij thuis een schilderij ophangen. Er is vast wel iemand die me wil helpen, dat is de wisselwerking.’

De woontorens van Buiksloterham staan in een nieuw stuk stad. Er wordt in de omgeving nog hard gewerkt en er zijn nauwelijks voorzieningen. ‘Daardoor zijn we hier meer naar binnen gericht’, vertelt Jerrel. ‘We zijn meer op elkaar aangewezen. We ontmoeten elkaar in de gemeenschappelijke ruimtes. Daar vind je bijvoorbeeld ook de wasmachines en de brievenbussen. Dus er is altijd wel een reden om er even te komen. Zelfs bij de fietsenmaker kun je een kop koffie drinken en je was doen.’

Deze manier van wonen levert Jerrel vriendschappen op. Alex mag verhuisd zijn, hij komt nog regelmatig langs om een pijltje te gooien. ‘En ik vind het fijn dat hier begeleid wonen is. De community builders van Philadelphia zorgen ervoor dat mensen elkaar leren kennen en elkaar versterken. We hebben soms een zetje nodig om iets in gang te zetten, maar uiteindelijk pakken wij – de bewoners – het zelf op.’ Zoals het buurtfeest van de zomer. Jerrel: ‘We zijn alle bedrijven afgegaan om te kijken wat ze konden bijdragen.’ Een café heeft een vaatje bier gedoneerd, zorgorganisatie Cordaan verzorgde de muziekinstallatie en Philadelphia regelde een springkasteel. ‘Dat was echt een hit’, zegt Jerrel. ‘Er is hier weinig te doen voor kinderen, dus die waren hier hartstikke blij mee.’ Het hele feest is georganiseerd met nul euro budget. ‘De buren zorgden voor de drankjes en hapjes en er was iemand die de zanger – een André Hazes imitator – heeft opgehaald.’

‘Zo’n feest wordt door de community gedragen’, vertelt community builder Eline Swart. ‘En juist als het niet helemaal goed is geregeld, is dat de kracht. Want de community lost het ook op. Het geluid deed het bijvoorbeeld niet. Als het dan van buitenaf is georganiseerd, wacht iedereen op iemand die het oplost. Nu voelt het heel natuurlijk om het zelf op te lossen. Dat er dingen misgaan, hoort ook bij het leven. En hoe mooi is het dan als je er met elkaar uitkomt.’

Bij Buiksloterham zijn ze nu ruim drie jaar bezig met community building. Er worden stappen gemaakt, maar om de buurt echt inclusief te maken heb je een lange adem nodig, zegt Eline. ‘De buurt is hier ook verantwoordelijk voor, niet wij alleen. Er zijn nog steeds veel vooroordelen over de mensen die hier via Philadelphia wonen. Laatst zei een buurvrouw dat ze deze mensen niet normaal vindt. Ze sprak heel neerbuigend over hen. Daar schrik ik van! Ik kijk niet naar de beperking. Dat label moet ervan af. Daar zijn wij in de zorg mee bezig, maar de samenleving moet ook mee. Ik verwacht niet dat dat snel gebeurt. Ook hier merken we dat buurtbewoners eerder een praatje komen maken met ons dan met de mensen die bij ons in zorg zijn.’

Toch blijft Eline positief en hoopvol. ‘Het is fijn om te merken dat de mensen die wij ondersteunen langzaam maar zeker wel die omslag maken. Dat ze minder afhankelijk worden van ons als coach en community builder en meer contacten leggen en verbinding krijgen met de buurt. Het is natuurlijk ook wennen dat wij geen boodschappen voor je doen als je last van je voet hebt. Als het je hele leven in zorg wel zo is gegaan, is het voor ons niet eenvoudig om uit te leggen dat je je informele contacten moet aanspreken. Ook dat heeft tijd nodig, maar we zien er wel verandering in komen.’

Community building vraagt ook wel wat van de begeleiders, of coaches zoals ze bij Buiksloterham heten. ‘We merken dat het niet per se minder werk is om bezig te zijn met community building. We hebben het over "altijd nieuw gedoe”. Dat is ook de titel van een boek over ABCD, de methode die we gebruiken. Je rol verandert van zorgen voor iemand naar het ondersteunen en versterken van relaties. Omdat je met de buurt bezig bent, krijg je er veel meer bij. Als je alleen met de bewoners bent is het netjes afgekaderd. In de buurt ben je bezig met verbindingen te leggen, te onderhouden en te versterken. Maar we zien dat het het leven van bewoners echt verrijkt. Ze ervaren een gewoner leven met meer informele contacten. En voor ons is het ondanks dat het complexer is ook leuker en zinvoller. Het voordeel is dat je mensen elkaar kunt laten versterken. Ik hoef dat niet zelf te doen, ik hoef ze alleen aan elkaar te koppelen.’

Het vraag lef om de buurt in te gaan, om mensen aan te spreken en van het standaard pad af te wijken. Zeker in het begin vonden de buurtbewoners dat het wel een tandje minder kon met het gegroet en gezwaai. ‘Maar dat is weer een mooie gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan en te achterhalen waar de behoeftes liggen. Ik geef toe, het is moeilijk om hier onopgemerkt te blijven. Maar dat maakt ook dat bewoners een dementerende vrouw die verdwaald was weer terug naar huis konden brengen. En vervolgens ook een oogje in het zeil houden. Aan de andere kant heb je er meer last van als er negatieve dingen gebeuren, want die zijn dan ook heel zichtbaar.’ Maar Eline zou Eline niet zijn als ook daar een positieve draai aan weet te geven. ‘Laatst was er iets gestolen. Dan komen de bewoners bij elkaar en kunnen ze ook samen in actie komen. Ze hebben toen een petitie opgesteld om camera’s in de buurt op te hangen. Zo komt er uit iets negatiefs toch weer een mooie verbinding.’