In één van de appartementen van Philadelphia is het gezellig vol: 7 cavia’s, 4 vogels, 1 konijn, 1 hond én cliënt Jaline Karsten. Overdag gaat ze naar Pluimzorg in Hulshorst voor dagbesteding. Ze helpt er in de winkel met cadeauartikelen en woonaccessoires of bedient de gasten die voor een kopje koffie komen. Na het werk is het heerlijk om aan te kunnen schuiven aan tafel op de groep boven. Maar na de maaltijd? Dan trekt Jaline graag haar eigen plan en geniet ze van haar eigen plek. Ze vertelt ons hoe zij tegen zeggenschap aankijkt en hoe belangrijk het voor haar is.
Wat betekent zeggenschap voor jou?
'Zeggenschap is voor mij waar je als persoon voor staat. Je interesses, wat je wel en niet wilt. Dat kan soms in iets heel kleins zitten, maar het kan ook heel groot zijn. Ik houd er niet van als dingen voor mij bepaald worden. Een paar jaar geleden kreeg ik bijvoorbeeld wel eens commentaar als ik eten pakte boven op de groep: "Nee joh, we gaan zo eten. Dan ga je nu niet eten, toch?" Terwijl de begeleiders zich dan niet realiseerden dat ik de hele dag hard had gewerkt en honger had.'
Hoe ga je daar dan mee om?
'Dat heb ik toen ook gezegd! Een ander voorbeeld is dat ik heb aangegeven dat ik mijn medicijnen voor de avond al ’s ochtends wil krijgen. En waarom? Elke keer als ik na het eten om mijn medicijnen vroeg, hoorde ik: ‘Oh, ga je weg? Wat ga je doen dan?’ Ik vind het vervelend om elke keer verantwoording af te leggen over wat ik ga doen. Dus dat gaat nu anders gelukkig.'
In hoeverre is de begeleiding daarin veranderd vind je?
'Er zijn een aantal begeleiders die zich wel iets meer verplaatsen in ons. Die laten ook iets meer los, zitten er niet meer zo bovenop. Maar er zijn toch ook nog wel veel begeleiders die vasthouden aan hoe ze het altijd deden. Het zou zo mooi zijn als er een dag komt dat iedereen gewoon met een heel ander perspectief naar cliënten kan gaan kijken. Wij zijn niets minder dan zij.'
Nee, zeker niet. Wat zou je mee willen geven aan de begeleiders? Wat zou jou helpen?
'Laat een heleboel dingen gewoon compleet los. Als iemand met een broek binnenkomt die hij zelf uit de kast heeft gevist. Misschien is die broek niet zo mooi, maar hij heeft hem wel zelf uitgezocht. Dus laat hem daar alsjeblieft lekker mee lopen. Want: wat is het probleem? Soms wordt er in zo’n situatie verwacht dat die persoon een andere broek aan gaat doen, want het is geen gezicht. Maar wie ben jij om te bepalen dat iets geen gezicht is? Dat is een mening. Laat iemand lekker doen wat hij wil doen.'
Dat zit hem dan in kleine dingen dus. Eerder gaf je aan dat het ook heel groot kan zijn. Wat is een voorbeeld van iets groots waarbij zeggenschap een rol speelt?
'Ik heb nog niemand gehoord die aanbiedt om met je mee te kijken welke begeleiding er kan zijn als je een kinderwens hebt. Dit onderwerp is zeker ook iets wat te maken heeft met zeggenschap. Net als de ideeën voor samenwonen.'
Wat zou wat jou betreft een eerste stap kunnen zijn naar meer ruimte voor zeggenschap?
'Ik denk dat trainingen sowieso heel goed zijn. En laat begeleiders die nog niet zo veel anders doen heel veel optrekken met begeleiders die juist wel heel veel doen met zeggenschap. Als je een beetje uit je eigen comfortzone wordt gebracht, zie je dat het ook heel anders kan. Dan word je geconfronteerd met je eigen gedrag. Ik denk dat dat het allerbeste is. Het is zo jammer dat ik maar cliënt ben in dit verhaal.'
Hoezo?
'Anders had ik een hele grote zaal afgehuurd en had ik iedereen laten komen. Dan had ik luid door de hele zaal gepreekt hoe belangrijk zeggenschap is. Dan zou ik groepjes maken van mensen die al wat losser zijn en mensen die vanuit hun eigen perspectief reageren. Dan alles door elkaar mengen in de hoop dat het dan nog meer verandert. Want ik weet zeker dat er veel meer kan!'
Jaline vindt dit een mooie spreuk
Jouw leven is jouw vrijheid!
Laat je niet bepalen,
bepaal zelf.
Loopt het mis?
Dan loopt het mis.
Herstel je fout.
Leer, laat los en groei …